Tjeerd Blacquière (bijenexpert Wageningen UR): ‘Bijensterfte kwestie van beter imkeren’

De Pers, Marcel Hulspas, 10 September 2009

De ‘mysterieuze’ bijensterfte is helemaal geen mysterie. Klimaatverandering, gewasbeschermingsmiddelen, gsm-masten... allemaal flauwekul tot het tegendeel is bewezen. Het verschijnsel doet zich voor bij een te zware besmetting met de varroamijt, een beruchte parasiet, en bij hevige besmetting met nosema – een eencellige darmparasiet. Waar het volgens Tjeerd Blacquière, bijenexpert bij de Wageningse universiteit, aan schort, is vakkundige imkers.

Voor wie het allemaal te erg vindt worden, is er sinds kort een petitie om te ondertekenen, getiteld Stop de bijensterfte. De bedenkers (‘Wij, verontruste burgers van Nederland’) waarschuwen dat de jaarlijks steeds weer terugkerende, hardnekkige bijensterfte ‘onomkeerbare gevolgen kan hebben voor de voedselvoorziening en de biodiversiteit’. Direct daarna roept de petitie de Tweede Kamer op een verbod af te kondigen op drie insecticiden ‘die bekendstaan om hun schadelijke effecten op bijenkolonies’.

Bijensterfte, ooit een curieus probleem, trekt de laatste maanden nationale aandacht. Ligt het aan pesticiden? Tjeerd Blacquière, bijenexpert bij de Wageningse universiteit, moet er weinig van hebben: ‘Klimaatverandering, gewasbeschermingsmiddelen, gsm-masten... allemaal flauwekul tot het tegendeel is bewezen. Zo’n petitie heeft iets van: O jee! Paniek! We moeten iets doen! Maak een petitie! Zelf vind ik het verbazingwekkend dat alle milieuclubs meteen meedoen aan zo’n actie. Belangrijker is: de Nederlandse Bijenhouders Vereniging NBV heeft de petitie niet getekend. De NBV heeft tot nu toe zeer genuanceerd hierover bericht.’

Die petitie is een initiatief van de Utrechtse universitair docent Jeroen van der Sluis en ex-KNMI-directeur Henk Tennekes. Volgens hen komt het allemaal door het gebruik van neonicotinen.

‘Naar mijn smaak zijn deze heren vooral gekant tegen deze neonicotinen – voor de duidelijkheid: ook ik vind de niveaus daarvan in oppervlaktewater verontrustend hoog – en om die verboden te krijgen gebruiken ze ook de aandacht voor de bijensterfte. Maar er zijn andere, in mijn ogen waarschijnlijker verdachten.’

Wat is volgens u dan wel de oorzaak van de mysterieuze sterfte?

‘Ik betwijfel nog steeds dat er sprake is van een ‘mysterieuze’ sterfte. Het verschijnsel doet zich voor bij een te zware besmetting met de varroamijt, een beruchte parasiet, en bij hevige besmetting met nosema – een eencellige darmparasiet. Grootschalig onderzoek in Frankrijk en Duitsland bevestigt dit en laat ook zien dat er geen verband is met de aanwezigheid van residuen van neonicotinen. Die besmettingen maken een bijenvolk uiterst kwetsbaar voor allerlei virussen, waardoor de kans groot is dat ze de winterperiode niet doorkomen. De meest recente relevante publicatie is van een onderzoeksgroep onder leiding van May Beerenbaum, van de universiteit van Illinois. Zij hebben de activiteit van genen onderzocht in het darmweefsel, bij volken die door sterfte getroffen waren en bij gezonde volken. Als de getroffen bijen veel last zouden hebben van pesticiden zouden genen die ‘ontgiftings’-eiwitten aanmaken, bij hen geactiveerd moeten zijn. Dat was niet het geval. Ook waren de genen die afweer tegen ziekten verzorgen niet extra geactiveerd. Wel waren er aanwijzingen dat de ribosomen – celonderdelen die de productie van eiwitten verzorgen – hyperactief en ontregeld waren. Dat werd door de onderzoekers uitgelegd als een gevolg van virusinfecties. Daarbij wijzen zij dus indirect ook meteen naar de varroamijt, die heeft gezorgd voor een enorme verspreiding van virussen, en die ook de vermeerdering van virussen in de bijenlarve stimuleert.’

Wat kunnen imkers doen?

‘Veel. Er bestaan goede middelen tegen – ook milieuvriendelijke. Maar vaak ontbreekt de inzet en de kennis op dit terrein. In het voorjaar van 2008 was er een hoorzitting van de Tweede Kamer over de bijensterfte. Ik heb toen veel vragen kunnen beantwoorden en heb nog met ambtenaren doorgepraat over mogelijke maatregelen. Dat resulteerde in een visie die we in januari aan minister Verburg hebben aangeboden. Sindsdien hebben we extra geld gekregen om het probleem in kaart te brengen, maar we drongen vooral aan op scholing en voorlichting van imkers, omdat we steeds zien dat sommige imkers vreselijk veel problemen hebben en anderen helemaal niet. En dat zijn soms buren! Maar dat advies heeft de minister niet overgenomen: LNV beschouwt dat niet als een overheidstaak. Maar het niveau van de imkers moét omhoog. Dat zou al veel helpen. Gelukkig ziet de NBV dat ook wel.’

Bron: De Pers, 10 september 2009
http://www.depers.nl/wetenschap/335657/Bijensterfte-kwestie-van-beter-im...

Comments

Dag bijen, dag vlinders, dag vogels?

Bij blootstelling van watermuggen aan imidacloprid over een periode van 28 dagen werd door onderzoekers van het Canadese National Water Research Institute de gemiddelde letale concentratie (LC50) vastgesteld op 910 nanogram per liter. Een vergelijkbare toxiciteit is aangetoond voor honingbijen: het voeden van honingbijen op suikerwater dat 1000 nanogram imidacloprid per liter bevatte leidde na 8 dagen tot sterfte. De concentraties van imidacloprid in het oppervlaktewater van de Randstad liggen regelmatig veel hoger en vormen daarmee een dodelijke bedreiging voor insecten. Er is in de laatste jaren dan ook sprake van verhoogde bijensterfte, maar ook verdere gevolgen worden zichtbaar. Dagvlinders en weidevogels nemen in aantal af, en het aantal soorten broedvogels en dagvlinders dat als bedreigd en kwetsbaar op de Rode Lijst staat, is de afgelopen tien jaar toegenomen. Een causaal verband tussen de dramatische neergang van weidevogels en insectenschaarste door extreme milieuverontreiniging met imidacloprid kan niet worden uitgesloten. Graspieper, Veldleeuwerik en Gele Kwikstaart vertonen sinds 2000 in de laagveengebieden van West-Nederland een dramatische jaarlijkse afname van resp. 32%, 23% en 22%. Als die ontwikkeling zich doorzet zal het overgrote deel van deze vogels binnen enkele jaren uit de laagveengebieden van West-Nederland verdwenen zijn. Dag bijen, dag vlinders, dag vogels?

Zie ook:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/102

Pesticiden flauwekul ?

Het Bijenhof is het tweede imkerbedrijf in West-Vlaanderen dat een groot aantal bijen verloren ziet gaan. 'De bijen vielen letterlijk met bosjes uit de lucht. Ze vlogen traag en hulpeloos in het rond in de hoop hun bijenkast terug te vinden, maar dat deden ze niet, ook al waren ze slechts een honderdtal meter van de kast verwijderd. Het leek wel of ze hun oriëntatie kwijt waren. De beestjes die op de grond lagen, gingen na een tijdje dood`, zegt Pascal Deboeverie, bedrijfsleider in het Bijenhof, één van de hoofdrolspelers in de wereld van de imkerij.

Bron: http://www.bijensterfte.nl/nl/node/86

Gebrek aan professionaliteit?

Imker Nick van der Drift uit Maasland verloor in 2008 zo’n tien miljoen bijen. Tachtig procent van zijn 450 bijenkasten stond leeg. De professionele imker, een van de grotere in Nederland, gebruikt zijn miljoenen bijen niet voor het winnen van honing maar voor de bestuiving van planten. Hij zet ze als ware het uitzendkrachten in bijvoorbeeld de Westlandse kassen in. „Ik doe aan tijdige varroamijtbestrijding en als deze mijt de oorzaak van de sterfte zou zijn, zou ik de dode bijen met kruiwagens tegelijk uit mijn pand kunnen rijden. Deze bijen zijn helemaal verdwenen.", zegt de Maaslandse imker.

Bron: http://www.bijensterfte.nl/nl/node/91

Colony Collapse Disorder? Geen sprake van !

Tjeerd Blacquière trekt ook het bestaan van CCD (Colony Collapse Disorder) in twijfel. 'Er is natuurlijk echt wel iets aan de hand, maar een hoge sterfte onder bijen hoeft nog niet te betekenen dat er sprake is van een nieuwe ziekte. Het is best handig geweest van die Amerikaanse onderzoekers om dit fenomeen een aparte naam te geven, want sindsdien is er opeens aandacht bij het publiek en de overheid. In Amerika hebben onderzoekers op die manier extra geld losgekregen', aldus Blacquière.

Bron: Adopteereenbij.nl
http://adopteereenbij.nl/index.php?folder_id=2&file_id=51&search_word_id...

Informatie over CCD:
http://en.wikipedia.org/wiki/Colony_collapse_disorder

Henk Tennekes, toxicoloog

Ex-KNMI directeur Henk Tennekes is niet betrokken bij de petitie 'Stop de Bijensterfte', de toxicoloog Henk Tennekes wel.

Recent